چالشهای ارتباط بین فردی ما تمامی ندارد؛ فقط در هر زمانی از شکلی به شکل دیگر تغییر میکند. نیاز بدیهی و طبیعی ما به ارتباط بین فردی که از روز اول خلقت در وجودمان قرار گرفته ما را وادار میکند، دست از غریضه برداریم و هوشمندانهتر به این نیاز پاسخ بدهیم.
در میان نیازهای طبیعی ما، تأمین نیاز به ارتباط به قدری قدرتمند است که تنهایی و عدم ارتباط بین فردی میتواند منشأ بیماریهای روحی و جسمی مختلفی برایمان باشد.
در حال حاضر و به دلیل تغییرات رفتار سیستمی خانوادهها، ما نوجوانان در سنین حساس نیاز خود به ارتباط با چالشهای جدی مواجه شدهایم.
خب! به نظرم خیلی داره کتابی میشه دیگه … 😂
سلام. من سید حسین مدارایی هستم و این مقاله برای شماست که از این به بعد قراره از علم در ارتباط بین فردی خودتون استفاده کنید. لطفا دنبال من بیاید.
ارتباط بین فردی دقیقا چیه؟
بگذارید اول ببینیم راجع به چه چیزی صحبت میکنیم.
وقتی ما نیازی داریم که این نیاز به واسطه فرد دیگری برطرف میشود، ارتباط شکل میگیرد. مثلا وقتی من گرسنهام که باید غذا تهیه کنم، به نانوایی میروم و نان میخرم. اینجا یک ارتباط ایجاد میشود. حالا وقتی به خوابگاه برمیگردم و این نان را با بقیه سر سفره میخورم هم یک ارتباط شکل میگیرد. لحظاتی بعد مادرم از شهرستان تماس میگیرد و جویای حالم میشود. این هم نوع دیگری از ارتباط است.
زندگی با ما همین روابط ساخته میشود. هر ارتباط بین فردی بین من و یک فرد دیگر یا من و افراد دیگر شکل میگیرد و در آن نوعی داد و ستد انجام میشود. یعنی یک چیزی بین دو فرد یا من و چند فرد دیگر مبادله میشود که نتیجه آن رفع یک یا چند نیاز در هر دو طرف است.
یادگیری مهارت ارتباط بین فردی را باید در برنامه توسعه فردی خود قرار دهیم. پیشنهاد میکنم برای آشنایی بیشتر با برنامه توسعه فردی مقاله زیر را مطالعه کنید:
با انواع ارتباط بین فردی آشنا بشیم!
ما میتونیم انواع ارتباط بین فردی رو به چند دسته تقسیم کنیم.
4- ارتباط بین فردی عاطفی
محدودترین و مهمترین نیاز ما به ارتباط بین فردی به خصوص در سنین نوجوانی از جنس ارتباط بین فردی عاطفی است. این ارتباط بسیار محدود است و بین ما و یک تا ۵ نفر تشکیل میشود.
در این نوع از ارتباط بین فردی، هدف ما درک شدن، پذیرفته شدن، اعتماد، رازداری، دلخوشی، محبت و آرامش است. اغلب نیازهای روانی ما در همین رابطه تأمین میشود.
اولین افرادی که با آنها وارد رابطه عاطفی میشویم مادر و پدر هستند. گاهی بین ما و یکی از خواهر و برادرها یا یکی از اقوام هم این رابطه ایجاد میشود. گاهی بین ما و یکی از دوستانمان و در نهایت بین ما و همسرمان چنین ارتباطی ایجاد میشود.
برقراری این رابطه به همان اندازه که با یک غیر همجنس عواقب نامطلوبی دارد، نبود آن میان من و همسرم نیز یک فاجعه است؛ زیرا تأمین این نیاز برای دختران به شکلی پیچیده و عمیق با مردی که به او تکیه میکنند پیوند خورده و این فرد ابتدای زندگی پدر، یا شاید برادر و در نهایت شوهر است.
ارتباط بین فردی عاطفی بسیار محدود ولی بسیار مهم است.
ما در طول زندگی با افراد بسیار کمی وارد رابطه عاطفی میشویم؛ ولی اغلب نیازهای روانی ما در همین رابطه تأمین میشود.
3- ارتباط بین فردی خانوادگی
ابتداییترین نیازهای زندگی ما در ارتباط بین فردی خانوادگی تأمین میشود. اگر این رابطه مطلوب و مستحکم باشد شخصیت قدرتمندی در ما شکل میگیرد که پیمودن مسیر موفقیت آینده را ساده میکند.
نیازهای اولیه به غذا، مسکن، پول، آرامش، نوازش، رفع تنهایی، حمایت، آموزش، انگیزش و محبت در همین فضا تأمین خواهد شد.
1- ارتباط بین فردی تجاری
تأمین نیازهای زندگی به خصوص از جنس مادی، نیاز به ارتباط بین فردی تجاری دارد. تأمین پول، تأمین غذا، تهیه مسکن و رفع بسیاری از نیازهای دیگر ما مانند پزشکی، پوشاک، زیبایی، حمل و نقل، آموزش و حتی ورزش در دنیای امروز با برقراری ارتباط بین فردی تجاری ممکن است. به طور معمول ممکن است ما ۸ تا ۱۰ ساعت از روز خود را با این نوع از روابط سپری کنیم که شغل ما و جامعه همکاران ما را نیز در برگرفته است.
2- ارتباط بین فردی اجتماعی
در ارتباط اجتماعی اگرچه گروه دیگری از نیازهای ما هم تأمین خواهد شد؛ ولی خود اجتماع یک نیاز اساسی برای ما است. ما نیاز داریم با یک جمع برای یک هدف مشترک همراه شویم و یک تلاش جمعی را تجربه کنیم. نیاز داریم توسط جمع پذیرفته شویم و تأیید یا حمایت شویم. این نیاز به باهم بودن و در کنار هم بودن با نماز جماعت، نماز جمعه، اعتکاف و جهاد در دستورات دینی ما سازماندهی شده. یعنی خود دین میخواهد ما در کنارهم، باهم و برای خدا جمع شویم؛ چون میداند که فطرت ما نیاز به ارتباط بین فردی اجتماعی دارد.
اصول علمی در تقویت مهارت ارتباط بین فردی
این از تعریفها و تئوریها …..
حالا بریم سراغ اینکه چطور باید مهارت ارتباط بین فردی رو در خودمون تقویت کنیم.
۱- ارتباط دو طرفه برقرار کنید
اولین چیزی که باید در ارتباط بین فردی به آن توجه کنیم، دو طرفه بودن این ارتباط است. پس دیگری موظف به تأمین نیازهای من در یک رابطه نیست، بلکه ما هر دو برای هم تلاش میکنیم. اگر میخواهید مهارت ارتباط بین فردی را در خود تقویت کنید پیش از هر چیز یاد بگیرید که در رابطه خودخواه نباشید. از دیگران سوء استفاده نکنید و البته این اجازه را هم به دیگران ندهید که از شما سوء استفاده کنند.
۲- ارتباط همیشه معامله نیست
در ارتباط بین فردی عاطفی، خانوادگی و اجتماعی یک معاملهگر نباشید؛ چون جنس این روابط انسانی هستند نه تجاری. پس همیشه از کسی که به او محبت میکنید یا کاری برای او انجام میدهید انتظار جبران نداشته باشید. اگر چیزی به کسی یاد میدهید، اگر پولی به کسی قرض میدهید این کارها را برای جلب توجه خدا انجام دهید، نه برای اینکه طرف مقابل را به کاری که میخواهید وادار کنید.
چنین انتظاری در نهایت موجب میشود بعد از مدتی از این رابطه خسته شوید و آن را رها کنید. چون احساس میکنید سود مطلوبی در معامله خود ندارید. البته بدیهی است که طرف مقابل هم باید همین برخورد را با شما داشته باشد و به شما توجه کند. به هر حال افراد ناسپاس در نهایت نمیتوانند به یک رابطه برای مدت زیادی ادامه دهند و خودشان آن را رها میکنند.
۳- صادق باشید ولی رازدار
شعری بین قدیمیها معروف است که میگویند (جز راست نباید گفت، هر راست نشاید گفت)
در روابط خود صادق باشید و از دروغ و نیرنگ پرهیز کنید؛ ولی یاد بگیرید که هر چه میدانید نباید همیشه، هرجا و به هر کسی بگویید چون: (هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد.)
یاد بگیرید همیشه اطلاعات را طبقهبندی کنید تا در ارتباط بین فردی خودتان بدانید چه حرفی را به چه کسی بزنید و از گفتن چه چیزهایی پرهیز کنید تا بعدا در ارتباط خودتان دچار مشکل نشوید.
۴- محترمانه برخورد کنید
حتی اگر دچار تنش یا اختلاف در رابطه میشوید احترام طرف مقابل را حفظ کنید؛ چون احترام شما به این مسأله بستگی دارد. اگر احترام دیگران را از بین ببرید، به دیگران اجازه میدهید به شما توهین کنند و این چیزی نیست که میخواهید. همیشه شأن و شخصیت خودتان را در جایگاه بالاتری بدانید و از افرادی که اهانت میکنند یا اصول ادب و احترام در رابطه را نیاموختهاند نباشید.
۵- درک متقابل داشته باشید
سعی کنید همانطور که از طرف دیگر رابطه انتظار دارید شما را درک کند و با شما همراه شود، به شما کمک کند و با شما همکاری کند، او را درک کنید. بگذارید چند مثال بزنم:
- آیا دوست دارید وقتی خسته و مریض احوال هستید کسی در مترو جای خودش را به شما بدهد؟
پس درک کنید که فرد مسن یا بیمار یا مادری که فرزند خود را در آغوش دارد هم دوست دارد جایی که به سختی برای نشستن در مترو پیدا کردید را به او بدهید. به این ترتیب شما دارای درک متقابل در ارتباط بین فردی اجتماعی هستید.
- آیا دوست دارید وقتی یک روز در خانه آشپزی میکنید از دست پخت شما تعریف کنند و از شما تشکر کنند؟
اگر شما هر روز از دست پخت مادرتان تعریف میکنید و از او تشکر میکنید شما دارای درک متقابل در ارتباط بین فردی خانوادگی هستید.
- آیا دوست دارید وقتی چیزی میخرید، فروشنده با شما صادق باشد، سر شما کلاه نگذارد و به شما تخفیف بدهد؟
اگر شما هم به عنوان یک مشتری متوجه هستید که او با چه زحمتی کسب و کارش را اداره میکند و بخاطر رعایت حال دیگران سود کمتری دریافت میکند، شما دارای درک متقابل در ارتباط بین فردی تجاری هستید.
۶- جای دیگران بنشینید
این مهارت را در خودتان ایجاد کنید که وقتی میخواهید درباره کسی قضاوت کنید او را با شرایط خودتان مقایسه نکنید. از درون خودتان به طور کامل خارج شوید و جای او بنشینید. در شرایطی که او بزرگ شده، مشکلاتی که او تحمل کرده، محدودیتهایی که دارد و گزینههایی که برای انتخاب پیش رویش قرار گرفته همه را ببینید.
وارد جسم او شوید و از زاویه فکر آشفته و حال بهم ریختهاش زندگیاش را نگاه کنید نه از چشمان خودتان. این مهارت قدرت درک متقابل شما را تقویت میکند و به شما اجازه میدهد در ارتباط بین فردی خودتان تصمیمهای متفاوتی بگیرید.
۷- دلسوز باشید؛ ولی خودسوز نه
از اینکه برای دیگران دلسوزی کنید نهراسید. این نشان دهنده سخاوت شما و البته قدرت شماست. افراد ضعیف و فقیر نمیتوانند دیگران را تحمل کنند و بار آنها را به دوش بکشند.
با این حال همیشه مراقب افراد متظاهر و سودجو باشید و خودتان را وقف افرادی که نمیخواهند قدمی برای خود بردارند یا به خودشان کمک کنند، نکنید. این افراد غالبا می خواهند همه چیز را بدون هزینه کسب کنند و برای این کار از روابط خود با دیگران سوء استفاده میکنند.
۸- گفتگو کنید
گفتگوی منطقی و صمیمانه گاهی چاره بسیاری از چالشهایی است که در ارتباط بین فردی ایجاد میشود. گفتگو علاوه بر تقویت صمیمت و ایجاد استحکام در ارتباط موجب میشود از قضاوتهای بیجایی که نسبت به یکدیگر داریم رها شویم و با طرح دقیقتر خواستهها و انتظارات خودمان به فرد مقابل کمک کنیم ما را بهتر درک کنید و دریابد دقیقا چه چیزی ار او میخواهیم.
همچنین در گفتگو سعی کنید نقاط مشترک بیشتری با افراد پیدا کنید و نقاط مثبت را برجستهتر کنید.
۹- گوش کنید
شناخت یکی از اصول روابط بین فردی است. گوش دادن موجب شناخت و درک درست از شرایط میشود. گوش دادن موجب میشود پاسخ چراها را پیدا کنیم. باعث میشود منشأ اختلافها و مشکلات را کشف کنیم و برای آنها راهحلهای مشترکی پیدا کنیم.
صبر و حوصله خودتان را در گوش دادن بالا ببرید وقت بیشتری به آن اختصاص بدهید.
۱۰- تفاوتها را بشناسید
نه شما دیگران هستید و نه دیگران شما هستند. شما در عین نقاط مشترک و تفاهمهایی که در یک رابطه با دیگران دارید باهم تفاوتهای جدی دارید. در عین علایق مشترک، علایق متفاوت دارید. سعی کنید با شناخت یکدیگر در یک رابطه به این تفاوتها احترام بگذارید. مانع ظهور و بروز تفاوتها نشوید؛ بلکه آنها را بشناسید و بپذیرد. تفاوتها از افراد مجزا نیستند. آنها نمیتوانند تفاوتهایشان را مثل لباسشان عوض کنند. اگر کسی را میپذیرید، او را با همه ویژگیها و روحیاتش بپذیرید.
نیم نکته آخر!
مطمئن هستم خیلی از شما وقتی به این قسمت مقاله میرسید با خودتان میگویید خیلی از این حرفها را خودم هم بلد بودم. پس مشکل کجاست که ما نمیتوانیم ارتباط بین فردی قدرتمندی ایجاد کنیم.
شاید تفاوت همه ما در اینجا فاصله حرف تا عمل باشد. از این بعد این اصول را در روابط بین فردی خودتان تمرین کنید. مطمئن باشید با همین اصول ساده ولی مهم، میتوانید ارتباطات قدرتمندی بسازید که زندگی شما را میسازد.
هرچه روابط مستحکم بیشتری بسازید زندگی شیرینتر و مطلوبتری خواهید داشت. پس ساخت و ساز روابط را با همین اصول مهندسی از امروز آغاز کنید.
یک پیشنهاد درست و حسابی
این مقاله بخشی از محتوای دوره ارتباط بین فردی است. اگر میخواهید مهارت ارتباط بین فردی را به طور کامل یاد بگیرید، من در این دوره با مثالهای کاربردی و تمرینهای عملی به شما یاد خواهم داد چگونه با روابط بین فردی قدرتمند زندگی خودتان را متحول کنید. تنها نمانید. همین الآن به دوره بروید: